ნაპოლეონი და ამერიკა

1799 წელს, როდესაც ნაპოლეონი საფრანგეთის პირველი კონსული და საფრანგეთის, ფაქტობრივად, ერთპიროვნული მმართველი გახდა, ამერიკის შეერთებული შტატებსა და საფრანგეთს შორის დიპლომატიური ურთიერთობა უკვე ორ ათეულ წელზე მეტს მოითვლიდა. ფრანგები ამერიკელებს ჯერ კიდევ დამოუკიდებლობის ომის დროს ეხმარებოდნენ და მნიშვნელოვანი წვლილიც შეიტანეს მათ გამარჯვებაში ინგლისელებზე; 1783 წელს ბრიტანელებსა და ამერიკელებს შორის ზავი სწორედ პარიზში დაიდო. საფრანგეთის რევოლუციამ ფრანგულ-ამერიკული მეგობრობა საფრთხეში ჩააგდო.

გვიანანტიკური საქართველოს სამხედრო ისტორია, წიგნი II

ლაზიკის ომი (541-562 წწ.) გვიანანტიკურ ხანაში ირან-ბიზანტიის სამხედრო-პოლიტიკური ურთიერთობის ერთ-ერთი საკვანძო მონაკვეთი იყო. ბიზანტიის იმპერატორი იუსტინიანე I და ირანის შაჰი ხოსრო I ანუშირვანი -  VI საუკუნეში მოღვაწე გამოჩენილი მმართველები, ახლო აღმოსავლეთსა და კავკასიაში გაბატონებისთვის იბრძოდნენ. სამხედრო დაპირისპირების არეალი თანამედროვე დასავლეთ და ისტორიულ სამხრეთ საქართველოს მოიცავდა. ომში აქტიურად იყო ჩართული თვითონ ლაზიკის სამეფო, რომლის მეფე გუბაზ II სახელმწიფო ინტერესებიდან გამომდინარე იცვლიდა პოლიტიკურ ორიენტაციას და ხან ერთ, ხანაც მეორე მებრძოლ მხარეს ემხრობოდა. ლაზიკის ომის შესახებ არსებული ისტორიული წყაროები მდიდარ ინფორმაციას შეიცავს ეპოქის პოლიტიკური თუ სოციალური ისტორიის შესასწავლად, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი კი სამხედრო ისტორიისთვისაა. წიგნში შესწავლილია ლაზიკის ომის ლანდშაფტი, სივრცე და რესურსები; ომის მონაწილე მხარეების არმიების ორგანიზება, აღჭურვილობა, მასშტაბები, სტრატეგია და ტაქტიკა, განსაკუთრებით კი - სამხედრო ლოჯისტიკა. ასევე წარმოდგენილია პროსოპოგრაფიული კვლევა ლაზიკის ომში მონაწილე ბიზანტიელი მხედართმთავრების შესახებ და ომის ორი საკვანძო ბრძოლის – პეტრას ალყისა და ცხენისწყალთან მომხდარი საველე ბრძოლის ვრცელი განხილვა. 

II ტომთან ერთად გამოიცა გვიანანტიკური საქართველოს სამხედრო ისტორიის I წიგნის განახლებული ვერსიაც. 

ნიკა ხოფერია - სამხედრო მომარაგებისა და ადგილობრივი რესურსების მოპოვების პრობლემა ლაზიკის ომში

ანტიკური ხანიდან დაწყებული, ომის დროს, მებრძოლი მხარეებისთვის ერთ-ერთ სერიოზულ პრობლემას ადგილობრივ პირობებში საჭირო რესურსების მოძიება წარმოადგენს. როგორც სუნ ძის „ომის ხელოვნებაშია“ აღნიშნული: „თუ ჯარს მარაგი და აღჭურვილობა თან არა აქვს, ის უკვე განწირულია; თუ მას სურსათ-სანოვაგე არ მიაქვს, უკვე განწირულია და თუ არსენალი არ გააჩნია, ასევე განწირულია".(1) ლაზიკის ომი ამ მხრივ გამონაკლისს არ წარმოადგენს. მიუხედავად იმისა, რომ ანტიკური და შუა საუკუნოვანი ისტორიული წყაროები არც ისე მდიდარია არმიათა მოქმედებების, მათი რეალური პრობლემებისა და მდგომარეობის აღწერის ცნობებით, პროკოპი კესარიელისა და აგათია სქოლასტიკოსის თხზულებები მაინც გვაძლევს საშუალებას ამ საკითხებზე ზოგადად ვიმსჯელოთ. სხვა ავტორთა ცნობებითა და თანამედროვე ლიტერატურის მეშვეობით კი, შევავსოთ დანაკლისი. მოცემულ სტატიაში, პირველ რიგში, ზოგადად განვიხილავ ირანული, ბიზანტიური და მათი მოკავშირე მომთაბარე ალანებისა და ჰუნების არმიების ლოგისტიკას, შემდეგ კი საკვებ რესურსებზე, სურსათის მოპოვების შესაძლებლობებს შევეხები (სტატია გამოქვეყნდა „საისტორიო კრებულის" VII ტომში - ნიკა ხოფერია, „სამხედრო მომარაგებისა და ადგილობრივი რესურსების მოპოვების პრობლემა ლაზიკის ომში", საისტორიო კრებული 7, თბ. 2019, გვ. 9-24).

ნიკა ხოფერია - „ქართული საბრძოლო ხელოვნების ისტორია: ომების ისტორია"

ანტიკური ხანიდან ისტორიის ახალ პერიოდამდე, საქართველოს ტერიტორიაზე, მრავალი ომი, ბრძოლა, შეტაკება, დიდი თუ მცირე სამხედრო კამპანი გაიმართა. დიაოხისა და კოლხას, იბერიის, ერთიანი საქართველოს სამეფოს თუ სხვადასხვა პერიოდში დაშლილი ქართული სამეფო-სამთავროების ცხოვრებაში, მუდმივი საჭიროების გამო, სამხედრო საქმეს - მაღალი ხარისხის აბჯარ-საჭურვლის დამზადებას, სამხედრო ვალდებულების მქონე მამაკაცთა მომზადებას საბრძოლველად, მოქირავნე მეომრების შეკრებას, სამხედრო ტაქტიკის შემუშავებას სხვადასხვა გარემოებების შესაბამისად, ციხესიმაგრეების აგებასა და დაცვას - უმნიშვნელოვანესი ადგილი ეჭირა. სამხედრო საქმე პერიოდულად ვითარდებოდა, იცვლებოდა და დროის სტანდარტებს ერგებოდა. ქართველი მეომრები ცდილობდნენ იმ გამოწვევებისთვის ეპასუხათ რაც მათ წინაშე დგებოდა. სხვადასხვა დიდ იმპერიასთან, მომთაბარე თუ მკვიდრ ცივილიზაციებთან ბრძოლის შედეგად, საქართველოს მრავალფეროვანი სამხედრო ისტორია აქვს. 

ამ წიგნში, ისტორიულ წყაროებზე, არქეოლოგიურ მასალებსა და სათანადო სამეცნიერო ლიტერატურაზე დაყრდნობით, განხილულია ქართული სამხედრო ხელოვნების ისტორია ანტიკური ხანიდან XVIII საუკუნის ბოლომდე. თითოეული ეპოქის სამხედრო საქმის, შეიარაღების, ტაქტიკის განხილვის შემდეგ, მოცემულია ამა თუ იმ პერიოდის მნიშვნელოვანი ბრძოლები, რომელიც წარმოდგენას გვიქმნის ამ დროის სამხედრო საქმეზე და განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს საქართველოს სამხედრო ისტორიაში.

წიგნი გამოცემულია მაღალი პოლიგრაფიული ხარისხით, არის სქელყდიანი, დაბეჭდილია ცარცის ქაღალდზე და თან ერთვის ფერადი რუკები და ილუსტრაციები. 

„ქართული საბრძოლო ხელოვნების ისტორია" არის ორტომეულის ნაწილი. მეორე ტომია „ქართველი მეფეები" (ავტორები ნიკოლოზ შონია, ლევან ტავლალაშვილი). ჯერჯერობით ცალკე ერთი ტომის შეძენა შესაძლებელი არ არის. ორივე წიგნის შეძენა შეგიძლიათ შემდეგ ინტერნეტ-მისამართზე: odisea.ge  სავარაუდოდ, უახლოეს პერიოდში გამოჩნდება წიგნის მაღაზიებშიც. 

სოხოისტას ბრძოლა (1545 წ.)

XV საუკუნის შუა ხანებში, გიორგი VIII-ს (საქართველოს მეფე 1446-66 წწ. კახეთის მეფე 1466-1476 წწ.) მეფობის დროს, საქართველოს ერთიანი სამეფო სამეფო-სამთავროებად დაიშალა. 1414 წელს საქართველოს მეფემ ალექსანდრე I-მა იმერეთის ერისთავად დიმიტრი ალექსანდრეს ძე დანიშნა, დიმიტრის გარდაცვალების შემდეგ კი ერისთავობა მისმა ვაჟმა ბაგრატმა მიიღო. 1462 წელს, ჩიხორის ბრძოლაში, ბაგრატმა გიორგი VIII დაამარცხა და იმერეთის მეფედ გამოაცხადა თავი (ბაგრატ II). 1465 წელს მან დროებით ქართლიც დაიკავა, თუმცა ერთ წელიწადში გიორგი VIII-მ ტახტი დაიბრუნა და ბაგრატს იმერეთში დაბრუნება მოუხდა. XV საუკუნის ბოლოდან, იმერეთის სამეფოს ახალი, ძლიერი მტერი გამოუჩნდა, ოსმალეთის იმპერია. 1453 წელს, ოსმალთა სულთანმა, მეჰმედ II-მ (1444-46; 1451-81 წწ.) კონსტანტინოპოლი აიღო, 1461 წელს კი, ოსმალებმა ტრაპიზონის იმპერიაც დაიპყრეს და საქართველოს გაუმეზობლდნენ. 1475 წელს, ყირიმის სახანოც მეჰმედ II-ს დაემორჩილა და ოსმალეთი შავ ზღვაზეც გაბატონდა. პირველად საფრთხის ქვეშ სამცხე-საათაბაგო აღმოჩნდა, შემდეგ კი იმერეთის სამეფო, რომელსაც სამი მიმართულებიდან ემუქრებოდა მტრის თავდასხმა, ჩრდილო-დასავლეთიდან (ჯიქეთ-აფხაზეთის გზით), ზღვისპირეთიდან გონიოს გზით და სამცხე-საათაბაგოს მხრიდან. ყველაზე მნიშვნელოვანი სწორედ ეს უკანასკნელი იყო, რადგან ოსმალებს საშუალება ეძლეოდათ როგორც დასავლეთ, ისე აღმოსავლეთ საქართველოს დასხმოდნენ თავს. ოსმალეთისთვის, სამხრეთ საქართველო, აღმოსავლეთში თავისი ყველაზე ძლიერი მოწინააღმდეგის, ირანის წინააღმდეგ, სტრატეგიულ პლაცდარმს წარმოადგენდა. მას შემდეგ, რაც XVI საუკუნის დასაწყისში ოსმალეთისა და ირანის ნახევარსაუკუნოვანი ომი დაიწყო, საქართველოც ამ დაპირისპირების არეალში მოექცა.  ომი განსაკუთრებით გამწვავდა ბაგრატ II-ს შვილიშვილის, ბაგრატ III-ს (1510-1565 წწ.) მეფობისას. 1510 წელს, ოსმალები იმერელთაგან მოულოდნელად შეიჭრნენ ქვეყანაში და ქუთაისი ააოხრეს.

117 ამბავი: ძველი რომი

117 ამბავი: ძველი რომი. შეადგინეს ნ. ხოფერიამ და ლ. ტავლალაშვილმა. თბილისი: არტანუჯი, 2019.

ძველი რომი საუკუნეების განმავლობაში იზრდებოდა მცირე იტალიური ქალაქ-სახელმწიფოდან ძლიერ რესპუბლიკამდე, შემდეგ კი, უზარმაზარ ტერიტორიაზე გაშლილ იმპერიამდე. ასწლეულების განმავლობაში ბრიტანეთის კუნძულებიდან ტიგროსისა და ევფრატის სანაპიროებამდე მცხოვრები ადამიანები ერთი სახელმწიფოს მოქალაქეები იყვნენ.

იმპერიის სტაბილურობას მოწესრიგებული ადმინისტრაცია, სამართალი, სამხედრო სისტემა განაპირობებდა. რომაელი მხედართმთავრები, სენატორები, მსახიობები, ექიმები თუ გლადიატორები რომაელ ავტორთა თხზულებებიდან გვესაუბრებიან. ფრესკები და რელიეფები, მთელს ევროპასა და ახლო აღმოსავლეთში მიმობნეული აკვედუკები, ამფითეატრები, სამხედრო ბანაკთა ნაშთები, ძველი რომის დიდ წარსულზე მოგვითხრობენ.

იმპერატორ ტრაიანეს მმართველობის დასასრულს, 117 წელს, რომის იმპერიამ თავის მაქსიმალურ სიდიდეს მიაღწია. რომის ისტორიას სწორედ ამდენ თავშესაქცევ ამბად წარმოგიდგენთ.

ნაბეჭდი წიგნის შეძენა შესაძლებელია „არტანუჯის" წიგნის მაღაზია „შაქრო ბაბუაში" (ჭავჭავაძის გამზ. 17ბ), „ბიბლუსის" ქსელში და სხვა წიგნის მაღაზიებში.  

სამხედრო ისტორიის ბლოგი: გამოცემების კატალოგი

სამხედრო ისტორიული წიგნებისა და თარგმანების კატალოგი (რომელზეც სამხედრო ისტორიის ბლოგის ავტორსა და თანაავტორებს აქვთ ნამუშევარი), რომელშიც პერიოდულად ახალ გამოცემებზე დაემატება ინფორმაცია. ასევე, მითითებულია გადმოსაწერი ბმულები ან ინფორმაცია თუ სად შეიძლება შეძენა ნაბეჭდი ან ელექტრონული ფორმით. 

ლაზიკის ომი – ლანდშაფტი, სივრცე, რესურსები

VI საუკუნეში, ბიზანტიის იმპერატორ იუსტინიანეს პერიოდში მომხდარ მრავალრიცხოვან ომებს შორის ერთ-ერთი ყველაზე ხანგრძლივი და რთული, აღმოსავლეთ ფრონტზე, სამხრეთ კავკასიაში, ლაზიკის სამეფოს ტერიტორიაზე სპარსელებთან ომი იყო. ორივე მხარეს, ბიზანტიის იმპერიასაც და სასანურ სპარსეთსაც, განსაკუთრებული სტრატეგიული ინტერესები გააჩნდათ და შესაბამისად, არც ერთი მათგანი არ თმობდა პოზიციებს. ხშირად მაშინაც კი, როდესაც სხვა ფრონტებზეც იბრძოდნენ და ძალების გაგზავნა ლაზიკის მიმართულებით, უჭირდათ. (აქ მოცემული სტატია წარმოადგენს საერთაშორისო კონფერენცია „არქივთმცოდნეობა, წყაროთმცოდნეობა - ტენდენციები და გამოწვევები", 25-27 ოქტომბერი, 2017 წელი. თბილისი, 2018. დაბეჭდილ მიმოხილვას, იგივე დასახელების ვრცელი ნაშრომის მოკლე გეგმას)

ნ. ხოფერია - ფრანკი მოქირავნეები საქართველოში (XI ს.)

XI საუკუნის დასაწყისიდან, დასავლეთ ევროპელი მოქირავნე მეომრები ბიზანტიის ჯარის მნიშვნელოვან ნაწილად იქცნენ. ისინი ემსახურებოდნენ იმპერატორებს, მონაწილეობდნენ ბიზანტიურ სამხედრო კამპანიებში. ხშირად, მათი აჯანყებები საფრთხესაც კი უქმნიდა იმპერიას (რიჩარდი 1952: 171). მოქირავნე ფრანკების გამოყენება აღმოსავლეთში სხვა ქრისტიანულმა და ისლამურმა სახელმწიფოებმაც დაიწყეს. მათ შორის, საქართველომაც. განსაკუთრებით ცნობილია 1121 წელს, დიდგორის ბრძოლაში, ფრანკების მონაწილეობა. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ მსგავსი შემთხვევა XI საუკუნის საქართველოს ისტორიაშიც შეიძლება მოვიძიოთ.  

პომპეუსის სამხედრო კამპანია იბერიაში (ძვ.წ. 65 წ.)

ძვ.წ. I საუკუნის შუა ხანებში, იბერიის სამეფო, თავისი ძლიერი მეზობლების, პონტოსა და დიდი სომხეთის სამეფოების გავლენის ქვეშ იყო მოქცეული. პონტოს მეფე მითრიდატე VI ევპატორი და დიდი სომხეთის მეფე ტიგრან II დიდი, რომლებიც ერთმანეთის მოკავშირეები და ნათესავები იყვნენ, დიდ ტერიტორიას აკონტროლებდნენ მცირე აზიასა და ახლო აღმოსავლეთში. პონტოს ელინისტური სამეფო, რომელიც მანამდე მცირე, პერიფერიულ სამეფოს წარმოადგენდა, მითრიდატე ევპატორის მმართველობისას იმპერიად ჩამოყალიბდა. მითრიდატემ დაიპყრო ყირიმის ნახევარკუნძული, კოლხეთი, მცირე აზიის დიდი ნაწილი და ბოლოს დაპირისპირებაც მოუხდა მცირე აზიაში რომაელთა მოკავშირე სამეფოებთან. რომაელებმა, რომელთაც ყოფილი პერგამონის სამეფოს ტერიტორიაზე პირველი აზიური პროვინცია, „აზია“ დაარსეს, მალე მითრიდატესთან ომში ჩაერთვნენ. პონტოსთან ომი ხანგრძლივი და რთული გამოდგა. რომაელებს სამი ომის ჩატარება დასჭირდათ მითრიდატეს, მისი მოკავშირის ტიგრან II-სა და კავკასიისა და ახლო აღმოსავლეთის უფრო მცირე სამეფოების დასამარცხებლად და რომის გავლენის ქვეშ მოსაქცევად.

სამხრეთი ჩრდილოეთის წინააღმდეგ (რეცენზია მიხეილ ბარნოვის წიგნზე „რობერტ ედვარდ ლი: დამარცხებული არმიის გამარჯვებული გენერალი")

ამერიკის ისტორიისა და კულტურის შესწავლას საქართველოში არც ისე ხანგრძლივი ისტორია აქვს, თუმცა საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდგომ პერიოდში, დამოუკიდებელ საქართველოში, ამ მხრივ მდგომარეობა შედარებით გაუმჯობესდა. ინფორმაციული ვაკუუმიდან გამოსვლის შემდეგ, ეს სფერო ყოველწლიურად კიდევ უფრო ვითარდება და მეტ ადამიანს იზიდავს, რასაც ხელს უწყობს ამერიკის კულტურის, მუსიკის, კინემატოგრაფიის პოპულარობა; პოლიტიკური კავშირები და ა.შ. ამ მხრივ, ყველაზე დიდი გავლენა, ბუნებრივია, ამერიკის შეერთებულ შტატებს აქვს. აშშ-ს ისტორია, დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან სამოქალაქო ომამდე, კონტინენტის დასავლეთის ათვისებიდან და დიდი დეპრესიის პერიოდამდე, I და II მსოფლიო ომებიდან ცივი ომის დასრულებამდე, ფართო ისტორიის საგნად ყალიბდება. ერთ-ერთი ბოლო, მნიშვნელოვანი ნაშრომი, რომელიც უკანასკნელ წლებში გამოიცა, არის ქართველი ამერიკანისტის მიხეილ ბარნოვის „რობერტ ედვარდ ლი - დამარცხებული არმიის გამარჯვებული გენერალი"(თბილისი, 2016, 178 გვ.).

მანასკერტის ბრძოლა (1071 წ.): ბიზანტიის იმპერიის კრახი

მანასკერტის ბრძოლა ბიზანტიის და ზოგადად, შუა საუკუნეების ევროპისა და ახლო აღმოსავლეთის ისტორიაში, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სამხედრო-პოლიტიკური მოვლენაა. მისი შედეგები გამანადგურებელი აღმოჩნდა სამოქალაქო ომების ქაოსში ჩაფლული იმპერიისთვის და წარმატების მომტანი თურქ-სელჩუკებისთვის, რომელთა სასულთნომ მანასკერტის  გამარჯვების შემდეგ ძლიერების ზენიტს მიაღწია. ამავე პერიოდიდან დაიწყეს თურქებმა მცირე აზიის ათვისება და დასახლება, რაც შემდგომში ბიზანტიას საშუალებას აღარ მისცემდა აქ ფეხი მოეკიდებინა. ბიზანტიის სამხედრო ძლიერება ანატოლიის დაკარგვამ საფუძვლიანად შეარყია. იმპერიამ ამ დანაკლისის სრულად აღმოფხვრა ვეღარასდროს შეძლო.

ლაზიკის ომი (541-562 წწ.): ფაქტების მიმოხილვა და ქრონოლოგია

VI საუკუნეში ახლო აღმოსავლეთში ძალაუფლებისთვის ერთმანეთს ორი უდიდესი იმპერია – ბიზანტია და სასანური ირანი ეცილებოდა. სამხედრო დაპირისპირების არეალი მოიცავდა კავკასიას და ადგილობრივ ქართულ სახელმწიფოებსაც. აქ არსებული სამეფოები ძირითადად ვასალურ დამოკიდებულებაში იყვნენ ან ერთ, ან მეორე იმპერიასთან, იმის მიხედვით, ვინ იყო უფრო ძლიერი მოცემულ პერიოდში. ეს სიტუაცია ჯერ კიდევ ძვ.წ. I საუკუნეში შეიქმნა და ფაქტობრივად VII საუკუნის ისლამურ ექსპანსიამდე გასტანა. III საუკუნიდან, როდესაც ირანში სასანიანთა დინასტია გამეფდა, რომთან ბრძოლამ ახალ საფეხურზე გადაინაცვლა. ირანელები უკვე მეტ წარმატებას აღწევდნენ, რასაც ხელს უწყობდა რომის იმპერიის დასუსტება და ორად გაყოფა, ხალხთა მიგრაციები აზიის სტეპებიდან და ჩრდილოეთ ევროპიდან. V საუკუნეში ჰუნებისა და გოთებისგან შევიწროებული აღმოსავლეთ რომის იმპერია და ჰეფთალიტებთან მუდმივ ომებში ჩართული ირანი ერთმანეთთან ფართო დაპირისპირებას თავს არიდებდნენ, თუმცა VI საუკუნის პირველ ნახევარში მათი კონფლიქტის ნიშნები გამოიკვეთა და მალე სრულმასშტაბიან ომში გადაიზარდა.

ორი პოდკასტი ისტორიაზე

ნიკო ნერგაძის საავტორო პოდკასტში („ნიკოს პოდკასტი") ლუიზიანას უნივერსიტეტის პროფესორი, ევროპის ახალი ისტორიის სპეციალისტი, ნაპოლეონის ეპოქის მკვლევარი ალექსანდრე მიქაბერიძე და შუა საუკუნეების სამხედრო ისტორიის მკვლევარი ნიკა ხოფერია საუბრობენ თავიანთი პოდკასტის („საუბრები ნაპოლეონზე") შესახებ და სხვა საკითხებზე.
მეორე პოდკასტში, ისტორიკოსი თეოდორა ყარალაშვილი საუბრობს მონღოლებსა და საქართველოზე. 

ჯონ ჰალდონი - „ომი და ქრისტიანული რომის იმპერია: პრობლემა"

ამ პოსტში გთავაზობთ თარგმნილ ტექსტს ცნობილი ბიზანტისტის, ჯონ ჰალდონის წიგნიდან - Warfare, State And Society In The Byzantine World 560-1204 (London: UCL press, 1999), გვ. 13-21. ფრაგმენტი ეხება გვიანრომაულ, ქრისტიანულ იმპერიაში ომისადმი დამოკიდებულებისა და წმინდა ომის იდეის კვლევას. 

ჯონ ჰალდონი - „ხალხი და ტერიტორიები ბიზანტიის იმპერიაში"

ჯონ ჰალდონი ჩვენი დროის ერთ-ერთი წამყვანი ბიზანტისტია. ის პრინსტონის უნივერსიტეტის პროფესორი გახლავთ და ასწავლის ბერძნული და ბიზანტიური კვლევების მიმართულებაზე. ჰალდონი განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობს სოციალურ-მატერიალურ ისტორიას, ისტორიული გარემოს შესწავლას. მუშაობს როგორც გვიანანტიკურ, ისე შუა საუკუნეების ბიზანტიის ისტორიაზე. ჰალდონი ავტორია რამდენიმე მნიშვნელოვანი წიგნის, მათ შორის: Byzantine Wars (New York, 2013); Byzantium at war: AD 600-1453 (Oxford, 2014); General issues in the study of medieval logistics (Leiden, 2006); Byzantium: a History (New York, 2005). ამ პოსტში ბლოგის მკითხველებს ვთავაზობ ფრაგმენტს ჰალდონის წიგნიდან Byzantium: a History (რუს. გამოცემა: Джон Хэлдон. История византийских войн. Москва: Вече, 2007. გვ. 75-100).

სამხედრო ისტორია და ისტორიული წყაროები (საჯარო ლექცია)

ილიაუნის ისტორიის სტუდენტური კლუბის ორგანიზებით, პროექტის "შეხვედრები ახალგაზრდა მეცნიერებთან" ფარგლებში, 8 მაისს, 17:00 საათზე, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის D505 აუდიტორიაში, მოხსენებას წაიკითხავს ნიკა ხოფერია, ლექციის თემა: "სამხედრო ისტორია და ისტორიული წყაროები"

ნიკა ხოფერია გახლავთ ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის, შუა საუკუნეების კვლევების მაგისტრანტი, მონაწილეობა მიღებული აქვს რამდენიმე საერთაშორის კონფერენციაში და გამოცემული აქვს არაერთი სამეცნიერო ნაშრომი.

ლექციაზე დასწრება თავისუფალია!

მისამრთი ჭავჭავაძის 32

D კორპუსი, 505 აუდიტორია

პო­ლი­ბი­ო­სის სამ­ყა­რო: რომის აღზევება

ან­ტი­კუ­რი სამ­ყა­როს ის­ტო­რი­ა­ში გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ად­გი­ლი უჭი­რავს ომე­ბის ის­ტო­რი­ას. ბერ­ძენ-სპარ­სელ­თა ომის (ძვ.წ. 499-449 წწ.) დრო­ი­დან, ახ­ლო აღ­მო­სავ­ლე­თი და ევ­რო­პა მჭიდ­როდ და­უ­კავ­შირ­და ერ­თმა­ნეთს და ერ­თი მთლი­ა­ნო­ბის ორ პო­ლუ­სად იქ­ცა, რომ­ლის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა ანუ ძვე­ლი სამ­ყა­როს დაპ­ყრო­ბა, ალექ­სან­დრე მა­კე­დო­ნელ­მა შეძ­ლო. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ მი­სი იმ­პე­რია და­ი­შა­ლა, ელი­ნის­ტუ­რი, ბერ­ძნულ-მა­კე­დო­ნუ­რი კულ­ტუ­რა ფარ­თოდ გავ­რცელ­და მთელს აზი­ა­ში და დი­დი ცვლი­ლე­ბე­ბი მო­უ­ტა­ნა იქ მო­სახ­ლე ხალ­ხებს.

შუა საუკუნეები - 111 ამბავი

შუა საუკუნეები ისტორიის ხანგრძლივი და უაღრესად მნიშვნელოვანი ეპოქაა, რომელიც, დაახლოებით, V-XV საუკუნეებს შორის არის მოქცეული. ის უამრავ გამორჩეულ მოვლენას, სიახლეს მოიცავს: ერთიანი რომაული სამყაროს დარღვევა, ქრისტიანობისა და ისლამის გავრცელება, ევროპასა და ახლო აღმოსავლეთში ახალი სამეფო-სამთავროების გაჩენა, ფეოდალური წყობილების დამკვიდრება, ჭიდილი რომის მემკვიდრეობისთვის იმპერიებს შორის, რომის პაპებისა და გერმანელი იმპერატორების დაპირისპირება ევროპაზე ჰეგემონობისთვის, მონასტრული ცხოვრების აღორძინება, ჯვაროსნული ომები, რელიგიური და სამხედრო ორდენების დაარსება, თურქ-სელჩუკთა, მონღოლთა ლაშქრობები, შავი ჭირის გავრცელება ევროპაში, რენესანსის დასაწყისი. ვინ მოთვლის, რამდენი საინტერესო ამბის აღმოჩენა შეიძლება მოვლენათა ამ გრძელ ჯაჭვში, რომელიც ხიდივით აერთებს ანტიკურობასა და მოდერნულობას; მათგან 111 ამბავს კი, ამ წიგნში წარმოგიდგენთ. 

წიგნი გამომცემლობა „არტანუჯის" „თან საკითხავის" სერიით გამოიცა. ხელმისაწვდომია  „არტანუჯის" გამომცემლობის მაღაზია „შაქრო ბაბუაში" (ჭავჭავაძის 17ბ) და თბილისის სხვა წიგნის მაღაზიებში. 

Spolia Opima, ოქტავიუსი და მარკუს ლიცინიუს კრასუს დივესის დაუფასებელი სამხედრო დიდება

ძველ რომში, მხედართმთავრისთვის, უდიდეს პატივად ითვლებოდა, როდესაც ორთაბრძოლაში, მოწინააღმდეგის მეთაურს დაამარცხებდა და მის საჭურველს იუპიტერის ტაძარს შესწირავდა. ამ გამარჯვების ნიშანს, ანუ ტროფეის spolia opima ეწოდება.