იერუსალიმის აღება

იერუსალიმის აღება

ჯვაროსნული ლაშქრობაში ჯვაროსანი მეომრების უმთავრესი მიზანი იყო იერუსალიმი, მაგრამ მათ 1 თვიანი სისხლიანი ალყით მოუწიათ ქალაქის აღება.

ანტიოქიის აღების შემდეგ ჯვაროსნებს უნდა აერჩიათ შემდეგ როგორ მოქცეულიყვნენ. მათ უნდოდათ წასულიყვნენ სამხრეთით, მაგრამ არ შეეძლოთ დაეტოვებინათ ქალაქი რადგან სელჩუკები კვლავ დაიბრუნებდნენ მას. მათ უნდოდათ ანტიოქია გადაეცათ ბიზანტიისთვის, მაგრამ ალექსი I –ს გეგმები არ ემთხვევოდა მათ გეგმებს. ბოჰემუნდი თვლიდა რომ ის უნდა გამხდარიყო ქალაქის მთავარი და შეპირდა გენუელ მოვაჭრეებს, რომ მათ სავაჭრო პრივილეგიებს მისცემდა, რაც შეასრულა კიდეც, როგორც კი ანტიოქიას დაეუფლა. ჯვაროსნებმა დაიწყეს ანტიოქიის მიწაზე გამაგრება. საომარი მხარდაჭერის სანაცვლოთ გოტფრუა დე ბუიონი (გოტფრიდ ბულონელი) ალეპოს ქალაქის მმართველად დანიშნეს. ჯვაროსნებმა ამას გარდა სხვა ქალაქებიც აიღეს. Aალ-ბარა დაიპყრეს სექტემბერში. მარათ-ალ-ნუმანი დეკემბერში.
ორივე იერუსალიმი ქალაქში მოხდა მასიური ჯლეტვა. აქ განსაკუთრებული სისასტიკე გამოიჩინეს ტაფურებმა (ჯვაროსნული ომის მონაწილე გლეხები და მათხოვრები). ამავე დროს სამხრეთით შეიცვალა ვითარება ფატიმიდების (ეგვიპტის სასულთნო) სახალიფოს მეომრებმა აიღეს იერუსალიმი და განდევნეს სელჩუკები.

ჯვაროსნები რაიმონდ ტულუზელის მეთაურობით 1099 წლის იანვარს წავიდნენ სამხრეთით სალაშქროდ. მათ შეუერთდათ სხვა ჯვაროსნული ლაშქრობის მეომრებიც. ბარონები იძულებულები იყვნენ გაეერთიანებინათ ძალები და სამხრეთისკენ დაძრულიყვნენ. .მათ მიაღწიეს ქალაქ ლატაკიამდე და შემდეგ დაეხმარნენ რაიმონდს რომელმაც ალყა შემოარტყა ქალაქ აკუს. ბოჰემუნდი დაბრუნდა ანტიოქიაში. მისი ჯარის ნორმანდიელი მეომრები დარჩნენ ჯვაროსნებთან.

იერუსალიმზე შეტევა

ამავე დროს დაიწყო მოლაპარაკებები ჯვაროსნებსა და ფატიმიდებს შორის.ფატიმიდებმა ჯვაროსნებს შესთავაზეს იერუსალიმი რის სანაცვლოდ ისინი უნდა დახმარებოდნენ მათ სელჩუკების დამარცხებაში. მაგრამ ვერ შეთანხმდნენ. ჯვაროსნებმა დატოვეს ქალაქ აკის ალყა და განაგრძეს ლაშქრობა სამხრეთით ფატიმიდების მიწებისკენ. როგორციქნა 7 ივნისს ჯვაროსნებმა მიაღწიეს იერუსალიმის კედლებს.

XI საუკუნეში ფატიმიდების ბატონობით იერუსალიმი ყვაოდა. 1033 წელს მომხდარმა მიწისძვრამ დაანგია ქალაქის გამაგრებები მაგრამ ეგვიპტელებმა კვლავ აღადგინეს. ქალაქში იყო ქრისტიანული და ებრაული საზოგადოება .სელჩუკების ბატონობის დროს XI საუკუნის დასასრულს ამ საზოგადოებებმა იზარალეს და ამიტომ ისინი მიესალმებოდნენ ფატიმიდების დაბრუნებას 1098 წელს.

რადგან ქალაქს უახლოვდებოდნენ ჯვაროსნები ფატიმიდების ჯარის მეთაურმა რაინდები იფტიკარ ად-დაულმა უბრძანა რომ გაენადგურებინათ ყველა ჭა ქალაქის გარეთ, ყველანაირი საქონელი და ხე ქალაქში შეტანათ. უმეტესი ნაწილი ქრისტიანული საზოგადოების დიდი ნაწილი ქალაქიდან იყო განდევნილი.

ჯვაროსნებმა დაახლოებით 12 000 მეომარი შეკრიბეს იერუსალიმის კედლებთან რომლებიდანაც 1200-1300 იყვნენ რაინდები, უფრო მეტნი კი იყვნენ შეუიარაღებელი გლეხები. ჯვაროსნები იმის გამო რომ მათი რაოდენობა მცირე იყო ვერ შემოარტყავდნენ ალყას მთელ ქალაქს და ამიტომ 13 ივნის ჩრდილო-დასავლეთის მხრიდან შეუტიეს იერუსალიმს. ჯვაროსნებს ქონდათ მხოლოდ ერთი გამართული კიბე შეტევისთვის. მათ როგორც ანტიოქიის აღების დროს მოუწევდათ ხანგრძლივი ალყის შემორტყმა.

ხის პრობლემა

აუცილებელი იყო რომ ჯვაროსნებს აეგოთ საალყო კოშკები რათა ქალაქი აეღოთ, მაგრამ გარშემო ტყე არ იყო. ანტიოქიის აღების დროს მათ ქონდათ უპირატესობა ყველანაირი მასალა ზღვიდან მიეღოთ ხომალდებით. ფატიმიდებს ქონდათ ძლიერი ფლოტი რომელიც 70 ხომალდისგან შედგებოდა. ჯვაროსნებს ხომალდებით შეეძლოთ ხიფათის გარეშე მისულიყვნენ ტარსუსი, ხოლო თუ გააგრძელებდნენ გზას სამხრეთისკენ მათ შეიძლებოდა თავს დასხმოდნენ.

17 ივნისს 6 ხომალდი ტარსუსიდან ჩავიდა იაფაში. მათ ჯვაროსნებს სურსათი მიუტანეს, ხოლო ხომალდები დაშალეს რათა ხის მასალად გამოეყენებინათ. გენუელი კაპიტანი გილიერმო ემბრიანკო ხელმძღვანელობდა კოშკის და კატაპულტების აშენებას.

ჯვაროსნებს ბედმა გაუღიმათ და მათ სამალავებში ხე აღმოაჩინეს და მიეცათ შანსი რომ კიდევ ერთი კოშკი აეგოთ.

ბოლო შეტევა

8 ივლის ჯვაროსნები იწყებენ რელიგიურ პროცესს იერუსალიმის გარშემო. ამ პროცესს ხელმძღვანელობს პეტრე მეუდაბნოე, რომელიც შეუერთდა ჯვაროსნებს რადგან მისმა ჯვაროსნულმა ლაშქრობამ მარცხი განიცადა. ჯვაროსნები გზაში ფსალმუნებს მღეროდნენ და მიდიოდნენ ზეთისხილის მთისკენ. აუცილებელი იყო სწრაფად შეეტიათ რადგან მათ გაიგეს, რომ მუსულმანები ჯარს კრიბავდნენ ასკალონში.

მეორე ღამეს გოტფრუას კოშკი დაშალეს და ნაწილ ნაწილ გადაიტანეს სამხრეთის კედლისკენ. იმავე დროს სამხრეთ-ახმოსავლეთით ემზადებოდა რაიმონდ ტულუზელის ჯარი. ჯვაროსნების ამ გეგმამ მოწინააღმდეგეები აიძულა რომ მათი ძალები გაეყოთ და უმეტესი ჯარის ნაწილი გაგზავნა იქით საიდანაც უნდა შეეტია რაიმონდს. გადამწყვეტი შეტევა განხორციელდა 1099 წლის 13-15 ივლისს. გოტფრუამ ბრძანა რომ კედლისთვის ესროლათ ცეცხლოვანი ჭურვები რითაც მან ცეცხლი მოუკიდა ტომრებს, რომლებიც ბამბით იყო სავსე, რითიც მუსულმანებმა დაიცვეს კედელი. 15 ივლის ჯვაროსნებმა შეძლეს სამხრეთ კედელზე ასვლა.

იერუსალიმის აღება

პირველი ვინც იერუსალიმის კედელზე დადგა ფეხი იყო რაინდი ლეტოლდი. რაიმონდის ჯარს ესროდნენ 9 კატაპულტიდან, მაგრამ მისი ჯარი შეჯგუფდა და შეტევაზე გადავიდა. როგორც იქნა ქალაქში შეაღწიეს და რაიმონდმა უამრავი ტყვე დაიჭირა და მან დაითანხმა ქალაქის ნაცვალი, რომ ჩაებარა ციტადელის გარნიზონი. ვინც დანებდა დაცვის დამამტკიცებელი საბუთი მისცეს და უსაფრთხოდ დატოვეს ქალაქი. ხოლო იერუსალიმის მაცხოვრებლებს საშინელი დღე ელოდათ.

როდესაც ჯვაროსნები ქალაქში შევიდნენ ისინი ყველაფერს ანადგურებდნენ და ყველას კლავდნენ. ამ დროს რაიმონდი დაუნდობლად კლავდა მათ ვინც წინააღმდეგობას უწევდა. ერთ-ერთი ჯვაროსნული ლაშქრობის მონაწილე ასე აღწერდა მომხდარს: “რამდენიმე ურწმუნო სიკვდილით დასაჯეს, დანარჩენები ისრებით ჩახოცეს და გალავნიდან გადაყარეს, დანარჩენები კი საშინელი და ხანგრძლივი ტანჯვის შემდეგ დაწვეს. დახოცილი ადამიანების სხეულის ნაწილები ქალაქის ქუჩებში ეკიდა”. . . . . ასეთმა საშინელმა ხოცვა-ჟლეტვამ მთელი მუსულმანური სამყარო შეაძრწუნა.

ნიკა ხოფერია და ლაშა დულარიძე